پنجمین  جلسه تفسیر قرآن جهت اعضاء هیات علمی و کارکنان در روز پنج شنبه مورخ 18/07/92ساعت 11در آمفی تئاتر علامه فیض کاشانی با ادامه  موضوع سبک زندگی واستاد گرانقدر حاج آقای شاه فضل تشکیل گردید .

 

 

جلسه با تلاوتی از آیات کلام اله مجید آغاز و گزیده ای از مباحث قبل  توسط یکی از حاضرین در جلسه قرائت گردید و سپس استاد گرانقدر به ادامه مبحث پرداختند :

اصل ششم   :

مفهوم قضا و قدر و جبر  و اختیار چیست؟

در خصوص قضا وقدر هریک افراد برداشتی از روی اعتقادات خود دارند و ممکن است مساله قضا و قدر و جبر و اختیار هنوز هم برای عده ای حل نشده باشد .

 ما خیلی از کارهایی که انجام می دهیم و نمی دهیم به موضوع قضا وقدر مربوط  می دانیم و این موضوع باعث شده که خیلی ها از زمانه عقب بمانند و اصلاحات را انجام ندهند مثلا " کسی که تصادف می کند یا ازدواجی ناموفق دارد یا در جنگی که رخ می دهد و کشته می شوند و ... همه را سرنوشت وتقدیر الهی  می دانیم و برای رسیدن به راه حل بهتر زندگی کردن کمتر فکر کنیم و چاره بیندیشیم .

جهت روشن شدن بحث موضوع قضا و قدر را به صورت نمودار درختی بیان می کنیم

در این نمودار درختی سه نوع خط وجود دارد :

خطوط کم رنگ : مقدراتی است که خداوند برای ما قرار نداده است .

خطوط ممتد : مقدراتی که خداوند برای فرد نوشته است و به آن مقدرات فرد می گوییم .

خطوط پررنگ : مقدراتی که فرد در دوران زندگی انتخاب می کند و به آن می سد که به آن می کویند قضا .

خداوند متعال در یک موضوع مقدرات زیادی را برای فرد قرار می دهد اما فرد یکی از آنها را انتخاب می کند که به آن قضا می گوییم .

قضا فعلیت یافتن یک قدر است . مثلآ فرد کنکوری 100 رشته محل را می تواند انتخاب می کند . بیشتر از آن برای او امکان پذیر نیست . هر یک از 100 رشته در مقدرات فرد وجود دارد اما یکی از آنها متناسب با رتبه او به مرحله قضا می رسد .

یا فردی که می خواهد به مسافرت برود خداوند متعال  چندین راه برای  او قرار می دهد و ممکن است برخی از راه ها را قرار ندهد .  مثلا" هواپیما را خداوند برای او قرار نمی دهد و هرکاری بکند که با هواپیما برود نمی تواند . اما مسافرت با ماشین ، قطار ، کشتی و امثال آن را قرار می دهد  . هر یک از وسایل را انتخاب کرد همان برای او به مرحله قضا می رسد .

 حال اگر با ماشین شخصی خود برود، اگر احتیاط کند سفری خو بی دارد ولی اگر احتیاط نکند و با سرعت غیر مجاز برود و تصادف کند این تصادف هم در مقدرات فرد بوده که خودش انتخاب کرده است و به مرحله قضا رسانده است .

مساله دیگر جبر و اختیار است  ؛ عده ای که جبرییون هستند فقط جبر را قبول دارند و عده ای دیگر فقط تفوض را قبول دارند ولی شیعه امر بین الامرین را قبول دارد . امام صادق در پاسخ به سوال جبر و اختیار فرمودند : لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین

برای روشن شدن موضوع به داستان حضرت علی ( ع ) اشاره ای می شود . حضرت پای دیواری نشسته بودند . این دیوار در حال فروریختن  بود. ایشان بلند شدند و پای دیوار دیگری نشستند . اصحاب از او پرسیدند چرا این کار را کردیید . آیا از قضای الهی فرار می کنید ؟ حضرت فرمودند  : من از یک قدر الهی به قدر دیگر پناه بردم . یک قدر الهی این است که زیر این دیوار بنشینم و دیوار بر سر من خراب شود و قدر دیگر این است که جای دیگری بروم و آسیب نبینم .

در خصوص شب قدر ؛ که می گویند در شب قدر همه چیز تعیین می شود و عده ای ورق زندگیشان باتمام می رسد این اشتباه است . بلکه در شب قدر ، قدر های سال آینده مشخص می شود . یعنی  تقدیراتی که برای ما مشخص شده است ما از طریق دعا و اعمال نیک انجام دادن  ؛ یک سری قدرها را تغییر بدهیم . مثلا در شب قدر برای کسی مقدر می شود که امسال به مکه برود . معنی این سخن این نیست که این فرد حتما به مکه خواهد رفت بلکه به این معنی است که این شخص ممکن است امسال به مکه برود . اگر مقدمات کار را انجام دهد و شرایط فراهم کند می رود و الا نه . اما شخص دیگری که برای او در شب قدر رفتن به مکه رقم نخورده است در سال هر چه تلاش کند نخواهد توانست به مکه برود .

رفتارهای ما قدرهای مارا تغییر می دهد . مثلا صدقه برخی از تقدیرات را کم و زیاد می کند . برای مثال فردی به صحرا می رفت وحضرت علی (ع ) فرمودند که ایشان می میرد  . وقتی که از صحرا بازگشت اصحاب گفتند که ایشان زنده برگشت! چه شده است ؟ حضرت علی (ع ) فرمودند  : کوله بارش را باز کنید درون آن یک مار بود .که حضرت فرمودند این فرد در راه  با صدقه دادن خود باعث شد که قدر او عوض شود . در پایان چلسه پرسش و پاسخهایی انجام گرفت ./

پس نتیجه گیری می کنیم :

قدر ها را خداوند تعیین می کند ولی این انسان است که می تواند با اعمال نیک خود ،  قدرهای خوب را انتخاب و به مرحله قضا برساند . شیعه نه جبر را قبول می کند که یعنی همه چیز را خداوند برای ما قضا کرده باشد و نه اینکه دارای اختیار مطلق است وهر کار ی که می خواهد بکند . پس فرد برای اینکه قدر خود را تغییر دهد بایستی اعمال نیک و شایسته مطابق موازین اسلامی انجام بدهد تا قدر آن تغییر کند .